woensdag 21 november 2018

Jacquard getouw

Joseph-Marie Jacquard was een man van 12 ambachten en 13 ongelukken. In het Lyon van eind 18e eeuw was hij bezig met boekbinden, bleken van stro, mortel maken en sjacheren met zijde. Hij had geprobeerd in zijn vaders weverij te werken, maar dat was te zwaar voor hem. Toch werd hij eigenaar van de weverij bij zijn vaders dood, om prompt de boel in het honderd te laten lopen. Zelfs zijn huwelijk met een rijke weduwe hielp hem niet om de problemen te boven te komen: hij raakte alles kwijt. Zelfs zijn enige zoon sneuvelde.
Inmiddels is het 1800 geworden. Wat moet Jacquard nog? Hij keert terug naar het weven en begint dingen uit te vinden. In 1801 zendt hij één van zijn uitvindingen in voor de Exposition van industriële producten in Parijs: het Jacquard getouw. Dat krijgt de bronzen medaille. En het is deze vinding die Ada Lovelace née Noel Byron het visioen gaf van een computertijdperk.

Het Jacquard getouw is een machine die door middel van ponskaarten in staat is, informatie te vertalen naar de automatische overdracht in het getouw. Je kunt er afbeeldingen mee weven, zonder tussenkomst van een wevershand. Jacquard had de machine opdracht gegeven om bepaalde handelingen te verrichten, en dat resulteerde in een beeld dat hij van tevoren had ontworpen!
Charles Babbage, de man van de Verschil Machine, kreeg er lucht van en wilde perse een geweven doek, met de afbeelding van Jacquard, in handen krijgen. Dat lukte. In 1840 kreeg hij er twee te pakken.

Babbage deelde deze kennis met zijn vriendin en 'collega' Ada Lovelace. Zij, en niet Babbage, begreep direct de implicaties van dit wonderwerk. Het moest mogelijk zijn om niet alleen rekenkundige bewerkingen geautomatiseerd te verrichten, maar zelfs om zuivere informatie van welke aard ook te vertalen naar geautomatiseerd handelen. Zij begreep dat 'operations' los te zien zijn van 'the objects operated upon'. Daarmee voorzag zij de ontwikkeling van een 'science of operations' ofwel computerwetenschap. Zij schreef zelfs in 1843 een sequentie die in feite het eerste computerprogramma is, het zogenaamde 'Note G'. Hiermee zou Babbages Analytical Machine moeten gaan draaien.

Als voorbeeld van een toepassing noemde zij o.a. de muziek. Met de juiste input van te voren, moest het mogelijk zijn om muziek te creëren via een automaat, door het formuleren van de juiste wiskundige expressies. Op allerlei vlakken van menselijk kunnen voorzag zij praktische toepassingen van deze nieuwe procesbehandeling.  Voorwaar een visionaire blik van deze vrouw, die helaas al met 36 is overleden. Niet voor niets heeft juist Alan Turing haar werk al van hoge waarde geschat.

Gelezen: A Female Genius, How Ada Lovelace, Lord Byron's Daughter, Started the Computer Age
door James Essinger, ed. Gibson Square

1 opmerking: